'७० प्रतिशत छाडेर एमाले ३० प्रतिशतमा खुम्चियो, अब कांग्रेसलाई मैदान खाली भयो'
चर्को आलोचना खेपे । परिणाम, प्रचण्डको प्रस्तावका बावजुद प्रदेश २ को चुनावमा तालेमल हुन सकेन ।
प्रचण्डले प्रदेश र प्रतिनिधिसभाको चुनावमा पनि कांग्रेससँग तालमेल गर्न चाहेका थिए । एमालेले ६०/४० को प्रस्ताव ल्यायो भनेर उनले देउवालाई सुनाएका पनि थिए । तर, पार्टीभित्रको गुट-उपगुटको दबाब र खप्कीबाट हच्किएका देउवाले प्रचण्डलाई काउन्टरको ठोस प्रस्ताव दिन सकेनन् ।
तर, जब माओवादीले एमालेसँग चुनावी तालेमलसँगै पार्टी एकता गर्ने सहमति गर्यो, हिजो माओवादीसँग मिल्दा नेतृत्वको कटु आलोचना गर्ने तिनै कांग्रेस नेताहरु माओवादीले धोका दियो भन्दै ‘रुवाबासी’ गरिरहेका छन् । के माओवादीले धोका दिएको हो वा कांग्रेसले एमालेको रणनीति बुझ्न सकेन ?
यही प्रश्न हामीले कांग्रेस युवा नेता गगन थापालाई राख्यौं, उनले यसरी विश्लेषण गरेः
कांग्रेसले माओवादीको विश्लेषण गर्न चुकेको होइन । कांग्रेस एमालेको विश्लेषण गर्न चुकेको हो । एमालेले माओवादीलाई ४० प्रतिशत दिन्छौं भनेर निर्णय गरेरै सार्वजनिक गर्यो । त्यो कुरा माओवादी नेताहरुले कांग्रेस नेताहरुलाई भेटेरै सुनाउँदै गर्दा एमालेले ४० प्रतिशत दिन्छ भन्ने हामीले मान्दै मानेनौं ।
एमाले हामीजस्तै पार्टी हो, कांग्रेसको प्रतिद्वन्द्वी र दौंतरी दुवै । खानेपानी, विद्यालय जहाँ चुनाव हुँदा पनि कांग्रेस र एमालेबीचमै हुन्छ । माओवादीसँग देशैभरि चुनावी गठबन्धन गर्दै गर्दा एक सय ६५ मध्ये कुनचाहीं सिट दिने होला । आफूले जित्दै जित्दैनौं भन्ने ठाउँमा एउटा प्रान्त जिम्मा लगाउन त गाह्रो भएको बेला एमालेले ४० प्रतिशत सिट दिन्छ भन्ने कांग्रेस नेताहरुको कल्पनाभन्दा बाहिरको हो ।
आफूले जित्दै जित्दैनौं भन्ने ठाउँमा एउटा प्रान्त जिम्मा लगाउन त गाह्रो भएको बेला एमालेले ४० प्रतिशत सिट दिन्छ भन्ने कांग्रेस नेताहरुको कल्पनाभन्दा बाहिरको हो
अहिले ६०/४० भनिएको छ । यो भनेको नयाँशक्तिसहितका दलहरुलाई दिएर बाँकी सिटको हो, त्यस हिसाबले एमालेको भागमा ५० प्रतिशत मात्र पर्ने भयो । आफ्नो पार्टीलाई ६० प्रतिशत मात्र राखेर सहमति गर्नु भनेको एमालेलाई आफ्नो नेतृत्वमा बहुमतको सरकार चलाउनुपर्छ भन्ने हुटहुटी देखियो ।
कांग्रेसमा तत्कालीन इलेक्टोरल स्वार्थका लागि एमालेले त्यसो गर्नै सक्दैन भन्ने थियो । आफूलाई ५० प्रतिशतमा सीमित गर्नै सक्दैन भन्ने थियो । एउटै कम्युनिस्ट पार्टी बनाउने हुटहुटी पनि एमालेभित्रका सीमित नेताको थोत्रे कुरा मात्र हो भन्ने लाग्यो ।
एउटै कम्युनिस्ट पार्टीको सपना एमाले नेताहरुले देख्लान् भन्ने लागेकै थिएन । त्यो सपना देख्नुपर्ने त एमालेले होइन, मोहन वैद्य, मोहनबिक्रम सिंहले हो भन्ने थियो । एमालेले त मुठ्ठी पनि कस्दैन, लेनिनको तस्बिर पनि राख्दैन भन्थ्यौं ।
एमाले त नाम मात्रको कम्युनिस्ट मात्र बाँकी रहेको विश्लेषण हुँदै आएकै हो । अब त एमाले कांग्रेसभन्दा फरक छैन भन्ने पनि थियो । इलेक्टोरल गठबन्धनमा पनि यसरी अगाडि आउला भन्ने सोच्न चुकेको छ, कांग्रेस । र, एउटा ठूलो राष्ट्रिय कम्युनिस्ट पार्टी बनाउने कुरा एमालेले सोच्ला भन्ने कसैलाई लागेको थिएन ।
त्यो वामदेव गौतमको व्यक्तिगत तहमा थियो, उनले लामो समयदेखि यो कुरालाई उठाउँदै आएका थिए । कहिलेकाहीं लेख्थे पनि । तर, केपी ओली र माधव नेपालले पनि वामदेवको आइडिया समात्लान् भन्ने लागेको थिएन ।
यस्तो मार्ग एमालेले पछ्याउला भन्ने कल्पना नै गरिएको थिएन । त्यसैले एमालेलाई चिन्न हामीले सकेनछौं ।
तर, माओवादीलाई हामीले चिन्न नसकेको होइन । यस्ता यु-टर्न पटक-पटक लिएको थियो, माओवादीले ।
पहिलो, संविधानसभा गठनलगत्तै मधेससँग मिलेर संविधान कुनै हालतमा बन्न नदिएर कुर्सी, टेबल भाँच्नेसम्मका अतिवादी काम गरेको थियो । त्यस्तो पार्टी एकैचोटी भूकम्पका कारण राष्ट्रियताबाट ओतप्रोत भएर मधेसी दललाई आन्दोलन स्थलमै छाडेर संविधानमा हस्ताक्षर गर्न आइपुग्यो ।
राष्ट्र जोगाउने नाममा फेरि एमालेलाई काँधमा हाल्यो । फेरि संविधान जोगाउन भनेर कांग्रेससँग आयो । फेरि कम्युनिस्ट आन्दोलन जोगाउन भन्दै एमालेतिर गयो ।
युद्ध लडेर आएको माओवादीका हकमा त्यो कुनै अनौठो कुरा भएन । युद्धको बाटोबाट आएको नेता (वार लिडर)को मनोविज्ञान प्लान ए, प्लान बीमा काम गर्ने हुन्छ नै । ट्याक्टिस र स्ट्राटेजीको कुरा त्यस्तो नेतामा कहिल्यै छुट्दैन । ट्याक्टिस जहिले पनि परिवर्तन गर्न सक्छ । उसको स्ट्राटेजी पार्टी बलियो बनाउने भन्ने हुन्छ ।
यस्तो ट्याक्टिकल गतिविधिले चुनाव पछाडि राम्रो सिट संख्या आयो या आएन भने पनि फेरि परिवर्तन आउन सक्छ ।
तर, एउटै चुनाव चिन्हमा लड्ने कुरा सामान्य होइन । अहिले प्राविधिक हिसाबले मात्र एउटै चुनाव चिन्हमा लड्न सकिएन भन्ने कुरा गरेका छन् ।
एउटै चुनाव चिन्हमा चुनाव लड्न तयार नहुने कुराले भोलि चुनाव पछाडि यो या त्यो कुरामा चित्त बुझेन भने त्यो ट्याक्टिकल मुभ अर्कातिर नहोला भनेर कसले भन्न सक्छ र ? सधैं यस्तै रहन्छ भन्ने कुराको जिम्मा कसले लिन्छ ?
एउटै चुनाव चिन्हमा चुनाव लड्न तयार नहुने कुराले भोलि चुनाव पछाडि यो या त्यो कुरामा चित्त बुझेन भने त्यो ट्याक्टिकल मुभ अर्कातिर नहोला भनेर कसले भन्न सक्छ र ? सधैं यस्तै रहन्छ भन्ने कुराको जिम्मा कसले लिन्छ ?
कांग्रेसले के चाहेको थियो ?
पहिलो, हामीले माओवादीलाई सँगै राखेर चुनावमा जान चाहेकै हो । जुन हामीले सकेनौं र चुक्यौं ।
दोस्रो, अबको चुनावमा सँगै राखे पनि नराखे पनि अरुसँग माओवादी नमिलोस् भन्ने चाहेकै हो ।
तेस्रो, चुनावपछि गठबन्धन (पोस्ट इलेक्सन एलायन्स) होस् भन्ने चाहेकै हो तर, यो रणनीतिमा पनि सफल भएनौं ।
तर, के कांग्रेसले ४० प्रतिशत दिन सक्थ्यो त ? सक्दैनथ्यो । त्यो व्यवस्थापन गर्न सकिने कुरा नै थिएन ।
अर्कोले ४० प्रतिशत दिन सक्छ भन्ने नलाग्दा कांग्रेसले कुनै अफर नै गरेन । एमालेले दिन सक्छ भन्ने थाहा पाएको भए ४० होइन, ४२ प्रतिशत दिने थियो । त्यसो गर्न असम्भव भए उसलाई इंगेज गर्न अन्य रणनीति अख्तियार गर्ने थियो । शुरुमा प्रधानमन्त्री बनाउने र २० प्रतिशत सिट दिने प्रस्ताव गर्न पनि सक्थ्यो ।
तर, प्रधानमन्त्री बन्ने कुरामा ५० प्रतिशतमा पनि खुम्चेर एमाले अगाडि बढ्ला भन्ने कांग्रेसलाई लाग्दै लागेन ।
प्रदेश २ को चुनावपछि माओवादी नेताहरुले कांग्रेस नेताहरुसँगको भेटमा एमालेको ४० प्रतिशतको अफरबारे बताएकै हुन् । कांग्रेसको कुरा के हो भनेकै थिए ।
फेरि वाम एकताको कुरा आयो । कांग्रेससँग माओवादीको एकता सम्भव थिएन । यदि हिजो माओवादीसँग मिल्ने कुरा गलत थियो भने त्यो भोलि पनि सही हुँदैनथ्यो । त्यसो भए सबै वाम एक ठाउँमा आएर ठीक भयो भन्नुपर्छ ।
तर, हामीले के बिर्सन हुँदैन भने अहिले पनि निर्वाचन सजिलै भएको होइन । प्रदेश २ मा निर्वाचन नभएको भए के हुन्थ्यो ? स्थानीय चुनाव नभएको भए मंसिरको चुनाव हुने थिएन । माओवादीसँगको गठबन्धनबाट मुलुकले यो उपलब्धि त हासिल गर्यो नि ।
अब कांग्रेसले के गर्नु पर्छ त ?
सबैभन्दा पहिले वाम एकताको कुरा गर्दै गर्दा नेताहरुले ६०/६२ प्रतिशत आफ्नो पोल्टामा आएको बताइरहेका छन् । त्यसलाई तन्काएर ७५ प्रतिशत पुर्याउने उनीहरुको कुरा हो । यो गलत तर्क हो ।
नेपालमा करिब ७० प्रतिशत स्थान प्रजातान्त्रिक मूल्यलाई स्वीकार्नेहरुको हो । नेपालका कम्युनिस्टहरुको स्थान भनेको ३० प्रतिशत मात्र हो । एमालेले ७० प्रतिशत प्रजातान्त्रिक ‘स्पेस’मा प्रतिस्पर्धा गरिरहेको हो । त्यो स्पेसमा आफू मात्र रहेको दाबी कांग्रेसले गथ्र्यो, जनताले एमालेलाई त्यही स्पेसमा छिराएका थिए ।
अब बन्ने भनेको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको स्पेस ३० प्रतिशत हो । अर्थात्, एमाले ७० प्रतिशत छाडेर ३० प्रतिशतमा खुम्चियो । अब कांग्रेसका लागि मैदान खाली भयो । माओवादी ७० प्रतिशतमा आएको होइन, एमाले ३० प्रतिशतमा गएको हो । त्यसैले ७० प्रतिशतमा अब कांग्रेस मात्र छ ।
तथापि, ७० प्रतिशत जनता प्रजातान्त्रिक मूल्यलाई मान्ने जनता हुन्, कांग्रेसलाई मान्ने जनता होइनन् । अब कांग्रेसले त्यो प्रजातान्त्रिक मूल्य मान्ने जनताको मत आफूसँग सुरक्षित गर्नुपर्छ । तत्कालै हामीले के के कुरामा परिवर्तन गर्यौं भने ७० प्रतिशत जनता साथमा रहन्छन् भन्ने मूल्यांकन गर्न ढिलाइ गर्नु हुँदैन । भविष्यको कांग्रेस राजनीति पनि यसैको सेरोफेरोमा घुम्नुपर्छ ।
This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.